تزریق سرم یکی از روش‌های رایج و موثر در پزشکی برای جبران کمبود مایعات بدن یا انتقال دارو است. با این حال، در برخی شرایط خاص یا برای برخی از بیماران، سرم زدن می‌تواند خطرناک یا بی‌فایده باشد. بنابراین، مهم است که قبل از انجام تزریق سرم، شرایط بیمار و وضعیت پزشکی او به‌دقت بررسی شود تا از بروز عوارض و مشکلات جلوگیری شود.در این مقاله در وب سایت نیدل تیم، به بررسی جامع موانع تزریق سرم و شرایطی که در آن‌ها نباید سرم تزریق کرد، می‌پردازیم.
مقاله مرتبط: انواع سرم های تزریقی و کاربرد آن ها-آموزش پرستار
1. واکنش‌های حساسیتی و آلرژی
برخی افراد به مواد موجود در سرم‌ها، مانند مواد نگهدارنده، ویتامین‌ها یا الکترولیت‌ها، حساسیت دارند. تزریق سرم در این افراد می‌تواند منجر به واکنش‌های آلرژیک جدی، از جمله کهیر، تورم، خارش، تنگی نفس و حتی شوک آنافیلاکتیک شود.
- راه حل: پیش از تزریق سرم، پزشک باید سابقه آلرژی بیمار را به دقت بررسی کند. در صورت وجود سابقه حساسیت، نوع سرم و ترکیبات آن باید با احتیاط و با در نظر گرفتن حساسیت‌های بیمار انتخاب شود. در موارد مشکوک، تست آلرژی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
2. نارسایی‌های قلبی و عروقی
در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، فشار خون بالا یا سایر مشکلات قلبی و عروقی، تزریق سرم، به ویژه با حجم زیاد، می‌تواند بار اضافی بر قلب وارد کند و منجر به تشدید بیماری، ادم (ورم) و حتی نارسایی قلبی شود.
- راه حل: در این بیماران، تزریق سرم باید با احتیاط و تحت نظر دقیق پزشک انجام شود. حجم و سرعت تزریق سرم باید با توجه به وضعیت قلبی بیمار تنظیم شود. در صورت لزوم، از سرم‌های خاص با غلظت و ترکیب مناسب استفاده می‌شود.
مقاله مرتبط: آیا تزریق اشتباه سرم خطرناک است؟
3. اختلالات کلیوی
کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم حجم مایعات و الکترولیت‌های بدن دارند. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یا سایر مشکلات کلیوی، تزریق سرم می‌تواند منجر به تجمع بیش از حد مایعات در بدن، عدم تعادل الکترولیت‌ها (مانند کاهش سدیم یا افزایش پتاسیم)، ادم و افزایش فشار خون شود.
- راه حل: در این بیماران، تزریق سرم باید با دقت و تحت نظر پزشک متخصص کلیه انجام شود. حجم و نوع سرم، و همچنین میزان و سرعت تزریق، باید با توجه به وضعیت کلیوی بیمار و میزان دفع مایعات تنظیم شود. در برخی موارد، دیالیز ممکن است پیش از تزریق سرم ضروری باشد.
4. عدم تعادل الکترولیت‌ها
عدم تعادل شدید الکترولیت‌ها، مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم، می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی داشته باشد. تزریق سرم بدون بررسی دقیق سطح الکترولیت‌ها و اصلاح عدم تعادل، می‌تواند وضعیت بیمار را بدتر کند و منجر به مشکلات قلبی، عصبی و عضلانی شود.
- راه حل: پیش از تزریق سرم، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح الکترولیت‌ها ضروری است. نوع و ترکیب سرم باید با توجه به نتایج آزمایش و با هدف اصلاح عدم تعادل الکترولیت‌ها انتخاب شود.
5. عفونت‌های فعال
در صورت وجود عفونت در محل تزریق یا در جریان خون، تزریق سرم می‌تواند منجر به گسترش عفونت و سپسیس شود.
- راه حل: در صورت وجود عفونت، تزریق سرم در محل عفونت یا ورید درگیر ممنوع است. درمان عفونت باید پیش از تزریق سرم آغاز شود.
مقاله مرتبط: تفاوت سرم ریتگر لاکتات و سرم نمکی|مقایسه کامل
6. شرایط خاص پزشکی
- مشکلات انعقادی خون: در بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی خون، مانند هموفیلی یا ترومبوز، تزریق سرم می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
- بیماری‌های مغزی: در بیماران مبتلا به افزایش فشار داخل جمجمه یا ضربه مغزی، تزریق سرم باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا می‌تواند منجر به افزایش فشار داخل جمجمه و آسیب مغزی شود.
- بارداری و شیردهی: در دوران بارداری و شیردهی، تزریق سرم باید با احتیاط و فقط در صورت لزوم و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا برخی داروها و مواد موجود در سرم می‌توانند برای جنین یا نوزاد مضر باشند.
سخن آخر
تزریق سرم یک روش درمانی موثر و مفید است، اما در برخی شرایط خاص یا برای برخی بیماران می‌تواند خطرناک باشد. موانعی که در این مقاله بیان شد، شامل حساسیت‌های دارویی، مشکلات قلبی، کلیوی، عفونی و دیگر اختلالات پزشکی است که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود. بنابراین، قبل از تزریق سرم، باید به دقت وضعیت پزشکی بیمار بررسی شود و تنها در صورتی که این تزریق ضروری باشد، تحت نظر متخصص انجام گیرد. همیشه توصیه می‌شود که تزریق سرم به افراد متخصص و با تجربه سپرده شود تا از بروز مشکلات و عوارض احتمالی جلوگیری شود.
خواندنی های مفید:
تزریق وریدی یا IV چیست؟ آموزش مرحله به مرحله