در آزمایش‌های خون، واژه « Hb ، Hgb » یا همان هموگلوبین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.آزمایش هموگلوبین یکی از رایج‌ترین و در عین حال مهم‌ترین آزمایش‌های خونی است که اطلاعات بسیار ارزشمندی را در مورد وضعیت سلامتی فرد در اختیار پزشک قرار می‌دهد. این آزمایش میزان هموگلوبین، پروتئین حامل اکسیژن در گلبول‌های قرمز خون، را اندازه‌گیری می‌کند. در این مقاله جامع سایت نیدل تیم، به طور مفصل به بررسی هموگلوبین، نقش آن در بدن، تفسیر نتایج و بررسی مقدار نرمال آزمایش Hb ، عوامل مؤثر بر آن و مواردی از این قبیل می‌پردازیم.
مقاله مرتبط: علائم اختصاری مختلف در نتیجه آزمایش خون
هموگلوبین (Hgb) چیست؟
هموگلوبین (Hb) یک پروتئین پیچیده است که از چهار زیر واحد پروتئینی تشکیل شده و در گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود. این پروتئین قادر است اکسیژن را به رگ‌های خونی منتقل کرده و در هنگام رسیدن به بافت‌ها، آن را آزاد کند. همچنین هموگلوبین در بازگشت دی‌اکسیدکربن از بافت‌ها به ریه‌ها برای دفع نقش دارد.
medlineplus می گوید:
سطح هموگلوبین شما اطلاعاتی در مورد سلامت گلبول های قرمز شما ارائه می دهد. اگر سطح هموگلوبین شما غیرطبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از اختلال خونی باشد.
نقش هموگلوبین در بدن چیست؟
هموگلوبین در انتقال اکسیژن از ریه‌ها به تمامی سلول‌های بدن کمک می‌کند. این پروتئین با اتصال به مولکول‌های اکسیژن در ریه‌ها، آنها را به قسمت‌های مختلف بدن می‌برد. در شرایطی که سلول‌ها به اکسیژن نیاز دارند، هموگلوبین اکسیژن را آزاد کرده و به سلول‌ها تحویل می‌دهد. سپس، هموگلوبین دی‌اکسیدکربن را که در نتیجه فعالیت‌های سلولی تولید می‌شود، جذب کرده و آن را به ریه‌ها برای دفع از بدن می‌برد.
مقاله مرتبط: تفسیر آزمایش TG با تری گلیسیرید Triglycerides در آزمایش خون
نتایج آزمایش هموگلوبین به چه معناست؟
نتایج شما سطح هموگلوبین شما را با محدوده طبیعی مقایسه می کند که ممکن است محدوده مرجع نامیده شود. این محدوده ممکن است بر اساس آزمایشگاه مورد استفاده و سن، نژاد و جنس شما متفاوت باشد. آزمایش نمی تواند به شما بگوید که چه چیزی باعث سطح غیر طبیعی می شود. اما دانستن اینکه سطح هموگلوبین شما چقدر بالا یا پایین است می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که وضعیت شما چقدر ممکن است شدید باشد.
تفسیر آزمایش Hb
مقادیر نرمال Hgb یا هموگلوبین
نوزادان:
2 – 0 هفته: 12 – 20 g/dl
6 – 2 ماهه: 10 – 17 g/dl
6 ماهه – 1 ساله: 9/5 – 14 g/dl
کودکان / جوانان:
12 – 24 g/dl
بالغین:
مردان: 14 – 18 g/dl
زنان: 12 – 16 g/dl
زنان باردار: > 11 g/dl
مهم: در افراد مسن مقادیر کمی کاهش می یابند.
مقادیر بحرانی Hb
مقادیر بحرانی < 5 g/dl یا > 20 g/dl
اما به یاد داشته باشید که اگر هر یک از سطوح شما غیر طبیعی است، همیشه به این معنی نیست که شما یک بیماری پزشکی دارید که نیاز به درمان دارد. زندگی در ارتفاعات بالاتر نیز می تواند باعث افزایش سطح هموگلوبین شود. عوامل دیگری که می توانند بر نتایج شما تأثیر بگذارند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- کم آبی بدن
- شرایط ژنتیکی خاص
- رژیم غذایی
- سطح فعالیت
- داروهای خاص
برای داشتن توانایی بیشتر در تفسیر بسیار دقیق و تخصصی آزمایشات خود می توانید از دوره تفسیر آزمایشات نیدل تیم استفاده کنید و دیگر نگرانی بابت تفسیر آزمایش های خود نداشته باشید و به راحتی هر آزمایشی را بخوانید.
دلایل کاهش Hb در خون
- بارداری طبیعی
- کمبود غذایی
- نارسایی مغز استخوان
- آنمی
- بیماری کلیوی
- خون ریزی
- اسپلنومگالی
- بیماری های کلاژن عروقی روماتوئیدی
- بیماری هوچکین
- لوسمی
- لنفوم
- دریچه های مصنوعی
- آنمی همولیتیک
- سیروز
- هموگلوبینوپاتی
- نئوپلازی
- مولتیپل میلوما می توانند موجب کاهش سطح Hb شوند.
دلایل افزایش Hb در خون
- کم آبی شدید (مانند اسهال شدید، سوختگی)
- بیماری مادرزادی قلب
- اریتروسیتوز
- بیماری شدید مزمن انسدادی ریه
- پلی سیتمی ورا :بیماری که باعث می شود مغز استخوان شما تعداد زیادی گلبول قرمز بسازد.
- آپنه خواب، اختلالی که باعث می‌شود در طول خواب مکرراً تنفس را متوقف کنید.
مقاله مرتبط: آزمایش ادرار (U/A)|تفسیر کامل آزمایش U/A (Urinalysis)
چرا آزمایش هموگلوبین انجام می‌شود؟
آزمایش هموگلوبین به دلایل مختلفی انجام می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:
- بررسی سلامت عمومی: این آزمایش می‌تواند به عنوان بخشی از یک چکاپ کامل برای ارزیابی سلامت عمومی بدن و تشخیص زودهنگام برخی از اختلالات مانند کم‌خونی (آنمی) انجام شود.
- تشخیص علائم: در صورت وجود علائمی مانند ضعف و خستگی مداوم، تنگی نفس، سرگیجه، رنگ‌پریدگی پوست، ضربان قلب سریع یا نامنظم، و سردرد، پزشک ممکن است برای بررسی سطح هموگلوبین و تشخیص علت این علائم، آزمایش هموگلوبین را تجویز کند.
- پایش بیماری‌ها: در افرادی که به بیماری‌های خاصی مانند کم‌خونی، پلی‌سیتمی ورا (وضعیتی که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون بیش از حد است)، بیماری‌های کلیوی، یا بیماری‌های مزمن دیگر مبتلا هستند، آزمایش هموگلوبین به صورت دوره‌ای برای پایش وضعیت بیماری و پاسخ به درمان انجام می‌شود.
- بررسی وضعیت تغذیه: سطح هموگلوبین می‌تواند تحت تأثیر وضعیت تغذیه فرد قرار بگیرد. کمبود آهن، ویتامین B12، یا فولات می‌تواند منجر به کاهش سطح هموگلوبین و کم‌خونی شود. بنابراین، در افرادی که مشکوک به کمبود مواد مغذی هستند، آزمایش هموگلوبین می‌تواند به ارزیابی وضعیت تغذیه و تشخیص کمبودهای احتمالی کمک کند.
- بررسی عوارض داروها: برخی داروها می‌توانند عوارضی مانند کاهش سطح هموگلوبین و کم‌خونی داشته باشند. در افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، آزمایش هموگلوبین می‌تواند به پایش عوارض جانبی داروها و تشخیص کم‌خونی ناشی از آنها کمک کند.
شرایط انجام آزمایش Hg (هموگلوبین)
اگر خون شما فقط برای هموگلوبین آزمایش می شود، می توانید قبل از آزمایش غذا بخورید و بنوشید ولی اگر خون شما نیز به دلایل دیگر آزمایش شود، ممکن است به شما گفته شود که قبل از آزمایش غذا نخورید.
حتما بخوانید: رگ گیری با آنژیوکت: راهنمای کامل برای رگ گیری موفق
نحوه انجام آزمایش هموگلوبین
آزمایش هموگلوبین یک آزمایش خون ساده است که در مطب پزشک یا آزمایشگاه انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش، مراحل زیر انجام می‌شود:
- آماده‌سازی: معمولاً نیازی به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی قبل از آزمایش نیست. با این حال، در صورتی که آزمایش‌های دیگری نیز همراه با آزمایش هموگلوبین درخواست شده باشد، ممکن است نیاز به ناشتا بودن باشد. در این صورت، پزشک یا تکنسین آزمایشگاه راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه خواهد داد.
- گرفتن نمونه خون: تکنسین آزمایشگاه یک سوزن کوچک را وارد ورید (معمولاً در بازو) می‌کند و مقدار کمی خون را به داخل لوله آزمایش می‌کشد.
- ارسال نمونه به آزمایشگاه: نمونه خون گرفته شده به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا توسط متخصصین آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
- دریافت نتایج: پس از انجام آزمایش، نتایج آن به پزشک شما ارسال می‌شود. پزشک نتایج را بررسی و تفسیر کرده و در صورت لزوم، اقدامات تشخیصی یا درمانی لازم را انجام می‌دهد.
سخن پایانی
آزمایش هموگلوبین یکی از ابزارهای اصلی برای ارزیابی وضعیت سلامت فرد است. میزان هموگلوبین در خون می‌تواند اطلاعات مهمی درباره وضعیت اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن، سلامت گلبول‌های قرمز و عملکرد کلی دستگاه‌های حیاتی بدن ارائه دهد. و با آگاهی دقیق از وضعیت خود میتوانید در صورت داشتن بیماری سریعتر نسبت به درمان آن اقدام کنید.
خواندنی های مفید:
تفسیر نتایج آزمایش خون: راهنمای ساده و کاربردی
هورمون T3 چیست؟ |همه چیز درباره ی هورمون تیروئید و عملکرد آن