آزمایش هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)، نقشی کلیدی در تشخیص و پیگیری بارداری ایفا می‌کند. این هورمون که توسط سلول‌های جفت تولید میشود، به عنوان نشانگری حساس برای تعیین وضعیت بارداری عمل می‌کند. در این مقاله از وب سایت نیدل تیم، به بررسی جامع آزمایش hCG، کاربردها، نحوه تفسیر نتایج و اهمیت آن در مراقبت‌های دوران بارداری می‌پردازیم.
هورمون hCG چیست؟
در طول دوران بارداری، سلول‌های موجود در جفت، که اندامی حیاتی برای تغذیه جنین در حال رشد است، هورمونی به نام گونادوتروپین جفتی انسانی (hCG) تولید می‌کنند. این اندام که به دیواره رحم متصل است، نقش اساسی در حفظ و تداوم بارداری دارد.
تقریباً 11 روز پس از لقاح، می‌توان این هورمون را در جریان خون مادر تشخیص داد. سطح hCG به سرعت افزایش می‌یابد و هر دو تا سه روز، میزان آن دو برابر میشود. این روند افزایشی تا هفته‌های 8 تا 11 بارداری ادامه دارد و در این زمان، سطح hCG به اوج خود می‌رسد. پس از آن، میزان هورمون به تدریج کاهش یافته و در طول باقی‌مانده دوران بارداری، در سطح نسبتاً ثابتی باقی می‌ماند.
مقاله مرتبط: تفسیر آزمایش TG با تری گلیسیرید Triglycerides در آزمایش خون
آزمایش HCG برای چیست؟
آزمایش hCG، میزان هورمون گونادوتروپین را در نمونه خون اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش که گاهی اوقات با نام‌های آزمایش خون کمی بارداری یا آزمایش بتا hCG نیز شناخته میشود، ابزاری ارزشمند برای تشخیص و پیگیری بارداری است.
علاوه بر آزمایش خون، می‌توان سطح hCG را در ادرار نیز اندازه‌گیری کرد. با این حال، آزمایش خون از دقت بالاتری برخوردار است و در مواقعی که سطح هورمون پایین است، نتایج قابل اطمینان‌تری ارائه می‌دهد.
شرایط انجام آزمایش HCG یا بارداری:
نمونه خون وریدی برای آزمایش بتا اچ سی جی مورد نیاز است.
نیاز به ناشتایی ندارد و در هر ساعتی از شبانه روز امکان انجام تست وجود دارد.
تفسیر آزمایش بتا اچ سی جی (Beta HCG)
نتایج عادی بر حسب میلی‌لیتر بین‌المللی در هر میلی‌لیتر (mUI/mL) داده میشود.
زنان غیر باردار: کمتر از 5 mIU/ml
در بارداری، سطح HCG در سه ماهه اول به سرعت افزایش می یابد و سپس اندکی کاهش می یابد. محدوده مورد انتظار HCG در زنان باردار بر اساس مدت زمان بارداری است
سطوح نرمال در موارد زیر یافت می شود:
- هفته 3: 5 – 72 mIU/ml
- هفته 4: 10-708 mIU/ml
- هفته 5: 217 – 8245 mIU/mL
- هفته 6: 152 – 32177 mIU/mL
- هفتگی 7: 4059 – 153767 mIU/mL
- هفته 8: 31366 – 149094 mIU/mL
- هفته 9: 59109 – 135901 mIU/mL
- هفته 10: 44186 – 170409 mIU/mL
- هفته 12: 27107 – 201165 mIU/mL
- هفته 14: 24302 – 93646 mIU/mL
- هفته 15: 12540 – 69747 mIU/mL
- هفته 16: 8904 – 55332 mIU/mL
- هفته 17: 8240 – 51793 mIU/mL
- هفته 18: 9649 – 55271 mIU/mL
توجه داشته باشید : بازه ی مقادیر متوسط بین آزمایشگاه های مختلف ممکن است به طور نامحسوس متفاوت باشد.
مقاله مرتبط: آزمایش ادرار (U/A)|تفسیر کامل آزمایش U/A (Urinalysis)
بهترین زمان انجام آزمایش بارداری
به نقل از وب سایت medicalnewstoday بهترین زمان برای انجام آزمایش HCG :فرد نباید تا 1-2 هفته بعد از قاعدگی از دست رفته، تست بارداری خانگی انجام دهد.
دلیل اینکه بهتر است آزمایش بارداری خانگی 1 تا 2 هفته پس از قاعدگی عقب افتاده انجام شود این است که لقاح معمولاً حدود یک هفته پس از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. چند روز طول می‌کشد تا سطح hCG به حدی افزایش یابد که توسط آزمایش قابل تشخیص باشد. هرچه زودتر آزمایش بارداری خانگی انجام شود، تشخیص این هورمون دشوارتر است. آزمایش خون hCG می‌تواند بارداری را حدود 10 روز پس از لقاح تشخیص دهد، در حالی که آزمایش ادرار معمولاً 2 هفته یا بیشتر طول می‌کشد.
کاربردهای آزمایش hCG
آزمایش خون hCG در موارد متعددی کاربرد دارد، از جمله:
- تشخیص بارداری: این آزمایش می‌تواند بارداری را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
- تعیین سن جنین: با اندازه‌گیری سطح hCG، می‌توان سن تقریبی جنین را تخمین زد.
- تشخیص بارداری‌های غیرطبیعی: این آزمایش به شناسایی بارداری خارج از رحم و سایر عوارض بارداری کمک می‌کند.
- تشخیص سقط جنین: کاهش ناگهانی سطح hCG می‌تواند نشان‌دهنده سقط جنین باشد.
- غربالگری سندرم داون: آزمایش hCG بخشی از غربالگری‌های دوران بارداری برای تشخیص سندرم داون است.
- غربالگری های دوره بارداری: از این آزمایش در بعضی غربالگری های دوره بارداری نیز استفاده میشود.
همچنین، اندازه‌گیری سطح hCG قبل از انجام روش‌های تشخیصی مانند اشعه ایکس که ممکن است برای جنین خطرناک باشند، اهمیت دارد. در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش hCG، پزشک در تجویز برخی روش‌های درمانی و تشخیصی احتیاط خواهد کرد. همچنین، لازم به ذکر است که تست‌های بارداری خانگی نیز بر اساس اندازه‌گیری هورمون hCG عمل می‌کنند.
انواع آزمایش hCG
دو نوع آزمایش hCG وجود دارد: کیفی و کمی.
-
آزمایش hCG کیفی: این نوع آزمایش سطح hCG را در ادرار یا خون بررسی می‌کند. آزمایش ادرار تقریباً به اندازه آزمایش خون دقیق است. سطح بالای hCG نشان‌دهنده بارداری است. نتیجه منفی به معنای عدم بارداری است. در صورت شک به بارداری، آزمایش باید پس از چند روز تکرار شود. نتایج مثبت کاذب ممکن است به دلیل افزایش سطح هورمون در دوران یائسگی یا مصرف مکمل‌های هورمونی رخ دهد. برخی تومورهای تخمدان یا بیضه نیز می‌توانند سطح hCG را افزایش دهند.
-
آزمایش hCG کمی: این آزمایش خون، سطح دقیق هورمون hCG را بر حسب واحد بین‌المللی در لیتر (IU/L) اندازه‌گیری می‌کند. سطح hCG به تعیین سن جنین کمک می‌کند. سطح hCG در سه ماهه اول افزایش و سپس کمی کاهش می‌یابد. معمولاً در حدود هفته 12 پس از لقاح به 28,000 تا 210,000 IU/L می‌رسد. اگر سطح hCG بالاتر از حد معمول بارداری باشد، ممکن است نشان‌دهنده چندقلویی باشد.
دلایل hCG بالا در آزمایش خون
در صورتی که میزان این هورمون در آزمایش خون شما بیش از محدوده نرمال باشد، می‌تواند به دلیل موارد زیر باشد:
- حاملگی چند قلویی
- اشتباه در محاسبه مراحل بارداری
- حاملگی مولار، این مشکل زمانی رخ می‌دهد که یک توده غیرعادی داخل رحم به جای یک جنین طبیعی شکل گیرد.
دلایل hCG پایین در آزمایش خون
اگر میزان این هورمون در زنان باردار کمتر از حد نرمال در مرحله خاص بارداری آن‌ها باشد می‌تواند نشان‌دهند موارد زیر باشد:
- حاملگی خارج از رحم
- سقط جنین
- یک اشتباه در محاسبه تاریخ شروع بارداری
دوره تفسیر آزمایشات نیدل تیم با ارائه محتوای آموزشی به‌روز و کاربردی، به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای تفسیر صحیح و دقیق نتایج آزمایش‌های بارداری (hCG) و سایر آزمایش های مرتبط را کسب کنند.
عواملی که می‌توانند بر نتایج تأثیر بگذارند:
علاوه بر آزمایش زود هنگام، عوامل زیر می‌توانند باعث نتیجه منفی کاذب در آزمایش ادرار hCG شوند:
- نوشیدن مقدار زیاد آب و رقیق شدن ادرار
- قرار دادن مقدار زیاد یا خیلی کم ادرار روی نوار آزمایش
- آزمایش با ادرار اواخر روز که ممکن است رقیق‌تر باشد
- آزمایش‌هایی که تاریخ انقضای آن‌ها گذشته است
- استفاده مجدد از آزمایش‌ها
سخن پایانی
آزمایش hCG، فراتر از یک ابزار ساده برای تشخیص بارداری، پنجره‌ای به سوی پیچیدگی‌های فیزیولوژیک دوران بارداری است. این آزمایش، با ردیابی تغییرات سطح هورمون hCG، نه تنها وجود بارداری را تأیید می‌کند، بلکه اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت و پیشرفت آن ارائه می‌دهد. از تشخیص زودهنگام بارداری‌های خارج از رحم و مولار گرفته تا ارزیابی خطر سقط جنین و غربالگری سندرم داون، آزمایش hCG نقشی حیاتی در مراقبت‌های دوران بارداری ایفا می‌کند. با این حال، تفسیر صحیح نتایج این آزمایش نیازمند درک عمیق از تغییرات هورمونی و تجربه بالینی است و همواره باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
خواندنی های مفید:
Hb (هموگلوبین) در آزمایش خون: تفسیر دقیق آزمایش Hgb
تفسیر نتایج آزمایش خون: راهنمای ساده و کاربردی
هورمون T3 چیست؟ |همه چیز درباره ی هورمون تیروئید و عملکرد آن