تزریق سرم به‌عنوان یکی از روش‌های رایج درمانی، در بسیاری از موارد استفاده می شود. با این حال، انجام اشتباه این فرآیند می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی به همراه داشته باشد. تزریق سرم باید همیشه توسط افراد متخصص و آموزش دیده انجام شود. در غیر این صورت، ممکن است باعث ایجاد آسیب به بدن، بروز مشکلات جدی و حتی تهدید جان بیمار شود. در این مقاله در وب سایت نیدل تیم، به بررسی خطرات و عوارض احتمالی تزریق سرم، همچنین دلایل اهمیت دقت در این فرآیند، پرداخته خواهد شد.
خواندنی مفید: عوارض تزریق نادرست آمپول عضلانی
عوارض و خطرات تزریق اشتباه سرم
اگرچه تزریق سرم می‌تواند در بسیاری از موارد مفید باشد، اما اگر به‌درستی انجام نشود، می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد که در مواردی قابل جبران نخواهد بود و اینجاست که اهمیت آموزش تزریقات به صورت صحیح و اصولی نمایان می شود. در ادامه به شایع ترین عوارض و مشکلاتی که ممکن است هنگام تزریق سرم رخ دهد، اشاره خواهیم کرد.
1.آمبولی هوا (Embolism Air)
آمبولی هوا زمانی رخ می‌دهد که مقدار زیادی هوا به‌طور تصادفی وارد رگ شود. این مشکل معمولاً به دلیل عدم هواگیری صحیح ست‌های سرم ایجاد می‌شود. اگر هوا به داخل جریان خون وارد شود، می‌تواند منجر به انسداد رگ‌های خونی شود که در برخی موارد باعث آسیب به ارگان‌های حیاتی مانند قلب و مغز خواهد شد. این مشکل در کودکان بیشتر دیده می‌شود، اما به‌طور کلی با دقت در هواگیری ست‌ها می‌توان از آن جلوگیری کرد.
2.هماتوم (Hematoma)
هماتوم به تجمع خون در بافت‌های نرم اطراف محل تزریق گفته می‌شود که در اثر نشت خون از رگ‌ها به وجود می‌آید. این عارضه معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که آنژیوکت (کاتتر وریدی) دیواره رگ را بیشتر از حد معمول سوراخ کند یا فشار کافی پس از خارج کردن آنژیوکت به محل تزریق وارد نشود. هماتوم می‌تواند باعث تورم و درد در ناحیه تزریق شود و در موارد شدیدتر، نیاز به درمان پزشکی دارد.
3.فلبیت و ترومبوفلبیت
فلبیت به التهاب دیواره رگ‌ها گفته می‌شود که به‌دلیل ورود مواد با pH غیرمعمول به داخل رگ ایجاد می‌شود. این مشکل در مواردی که از آنژیوکت (کاتتر وریدی) استفاده می‌شود، بیشتر مشاهده می‌شود. به‌ویژه در بیماران سالمند، خطر ابتلا به فلبیت بیشتر است. اگر التهاب با تشکیل لخته خون همراه شود، به آن ترومبوفلبیت گفته می‌شود که ممکن است خطرات جدی ایجاد کند، از جمله خطر آمبولی ریه یا حتی سکته.
ممکن است بخوانید: تزریق داخل جلدی چیست؟آموزش+ویدئو|عکس
4. اینفیلتراسیون (Infiltration)
اینفیلتراسیون زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات سرم به‌جای اینکه وارد رگ شوند، به بافت‌های نرم اطراف رگ نشت کنند. این مشکل معمولاً به‌دلیل قرارگیری نادرست سوزن یا کاتتر در رگ رخ می‌دهد. این عارضه می‌تواند باعث درد، تورم و قرمزی در محل تزریق شود و در برخی موارد، ممکن است نیاز به اصلاح فوری تکنیک تزریق داشته باشد.
خطرات تزریق اشتباه سرم در منزل
بسیاری از افراد ممکن است بخواهند در خانه یا محیط های غیرپزشکی سرم تزریق کنند، اگرچه تزریق سرم در منزل مزایایی دارد اما این کار به هیچ عنوان نباید به صورت خود سر انجام شود. تزریق سرم باید همیشه تحت نظارت و انجام توسط یک پرستار یا پزشک متخصص صورت گیرد تا از بروز خطرات جلوگیری شود. در اینجا برخی از خطرات تزریق اشتباه سرم در منزل آورده شده است:
1. تزریق خارج از رگ
یکی از خطرات عمده تزریق سرم، تزریق مایعات به‌خارج از رگ است. در این حالت، مایعات به بافت‌های اطراف وارد می‌شوند و ممکن است باعث درد، تورم، و آسیب به بافت‌ها شوند. این مشکل همچنین باعث کاهش سرعت جذب مایعات و تأخیر در بهبود بیمار می‌شود.
2. تزریق داخل سرخرگ
تزریق سرم به‌جای رگ و به داخل سرخرگ می‌تواند عواقب بسیار خطرناکی داشته باشد. سرخرگ‌ها به‌طور عمیق‌تر از رگ‌ها قرار دارند و وارد کردن مایعات سرم به آن‌ها ممکن است باعث اسپاسم شدید عروق و حتی گانگرن شود. این وضعیت می‌تواند به از دست رفتن عضو آسیب‌دیده یا عوارض شدیدتری منجر شود.
3. عوارض تزریق بدون تجویز پزشک
تزریق سرم بدون مشورت و تجویز پزشک، می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد. مواد دارویی یا سرم‌هایی که بدون دستور پزشک وارد بدن می‌شوند، ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشند و منجر به واکنش‌های نامطلوب در بدن شوند. علاوه بر این، تزریق سرم بدون نظارت پزشک ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند عفونت، پارگی رگ، یا آسیب به بافت‌های اطراف محل تزریق گردد.
آموزش: رگ گیری با آنژیوکت: راهنمای کامل برای یک رگ گیری موفق
عوارض احتمالی تزریق سرم بدون نسخه پزشک
تزریق سرم بدون تجویز پزشک می‌تواند به‌طور مستقیم بر سلامت بیمار تأثیر بگذارد. در ادامه به برخی از مشکلات رایج اشاره می‌کنیم:
1. تداخل دارویی
در برخی موارد، پزشکان داروهایی را به سرم اضافه می‌کنند تا درمان‌های پیچیده‌تری برای بیمار فراهم کنند. این داروها می‌توانند در صورت تزریق نامناسب یا بدون نظارت پزشک، باعث ایجاد تداخل‌های دارویی شوند که این امر می‌تواند به عوارض جدی نظیر مقاومت میکروبی یا اختلالات دیگر منجر شود.
2. درد و تورم در محل تزریق
یکی از خطرات عمده تزریق سرم، اشتباه در رگ‌گیری است. زمانی که سوزن یا کاتتر در رگ به‌طور صحیح قرار نگیرد، مایعات به بافت‌های اطراف منتقل می‌شوند و باعث ایجاد درد و تورم می‌گردند. این مشکل ممکن است باعث ناراحتی شدید بیمار و به تأخیر افتادن روند درمان شود.
3. پارگی رگ
اگر تزریق به‌درستی انجام نشود، ممکن است به دیواره رگ آسیب وارد شود و منجر به پارگی رگ گردد. این عارضه می‌تواند خونریزی شدیدی ایجاد کند و خطرات جدی به‌دنبال داشته باشد.
4. تزریق سرم سرد
اگر سرعت ورود سرم یا دمای آن به‌درستی کنترل نشود، می‌تواند باعث ایجاد تورم در محل تزریق و کاهش دمای بدن بیمار شود که این امر ممکن است موجب ایجاد لرز و مشکلات گردش خون شود.
تزریق سرم در منزل توسط پرستار
در شرایطی که نیاز به تزریق سرم در منزل وجود دارد، انجام این کار تحت نظارت یک پرستار متخصص از اهمیت بالایی برخوردار است. پرستاران با داشتن تجربه و مهارت لازم، می‌توانند تزریق سرم را به‌درستی انجام دهند و از بروز عوارض جلوگیری کنند. در این‌گونه موارد، باید مطمئن شوید که پرستار مورد نظر تمامی استانداردهای بهداشتی و پزشکی را رعایت کرده است.
کلام آخر
تزریق سرم یک فرآیند درمانی ضروری در بسیاری از شرایط پزشکی است، اما مانند هر فرآیند پزشکی دیگری، اگر به‌درستی انجام نشود، می‌تواند عوارض و مشکلات جدی ایجاد کند. فلبیت، آمبولی هوا، هماتوم، اینفیلتراسیون و پارگی رگ‌ها از جمله عوارض شایع تزریق سرم هستند که نیاز به دقت بالا و تجربه فردی متخصص دارند. تزریق سرم باید همیشه تحت نظارت پزشک یا پرستار متخصص انجام گیرد تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود.
سوالات متداول
1.آیا تزریق سرم در منزل می‌تواند خطرناک باشد؟
اگر تزریق سرم در منزل توسط فرد متخصص انجام نشود، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی نظیر تزریق نادرست، تداخل دارویی یا آسیب به بافت‌ها گردد.
2.آیا تزریق سرم بدون تجویز پزشک خطرناک است؟
بله، تزریق سرم بدون تجویز پزشک می‌تواند منجر به مشکلاتی نظیر تداخل دارویی، عفونت، یا آسیب به رگ‌ها و بافت‌ها شود.
3.چگونه از عوارض تزریق سرم جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از عوارض، باید تزریق سرم را به پرستاران یا پزشکان متخصص بسپارید که از اصول صحیح و تکنیک‌های استاندارد استفاده کنند.
خواندنی های مفید:
تزریق وریدی یا IV چیست؟ آموزش مرحله به مرحله
تزریق زیرجلدی چیست؟راهنمای کامل+آموزش ویدئویی